Đô thị Đồng Nai đang đứng trước những cơ hội và thách thức chưa từng có để phát triển xứng tầm với tiềm năng vốn có. Trong bối cảnh sân bay quốc tế Long Thành và các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia đang được đầu tư xây dựng, việc Đồng Nai khai thác và phát huy những lợi thế này sẽ quyết định hướng đi cho sự phát triển đô thị của tỉnh trong tương lai.
Những thành tựu đạt được trong việc phát triển đô thị Đồng Nai
Trong những năm qua, tỉnh Đồng Nai đã có những bước tiến đáng kể trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị. Công tác quản lý Nhà nước về quy hoạch xây dựng và phát triển đô thị được triển khai mạnh mẽ, tạo ra những kết quả tích cực ban đầu. Bộ mặt đô thị tại Đồng Nai dần được chỉnh trang, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế – xã hội của các địa phương.
Một loạt các chương trình phát triển đô thị Đồng Nai đã được phê duyệt, giúp đưa nhiều khu vực đô thị lên tầm cao mới. Nổi bật là việc thành phố Biên Hòa được công nhận là đô thị loại I vào năm 2015, Long Khánh trở thành thành phố và đô thị loại III vào năm 2019, trong khi Long Thành và Trảng Bom được công nhận là đô thị loại IV. Việc thành lập thị trấn Long Giao và nâng cấp nhiều xã của Biên Hòa và Long Khánh lên phường cũng là những bước tiến quan trọng trong quá trình đô thị hóa của tỉnh.
Tỷ lệ đô thị hóa của Đồng Nai hiện đã đạt hơn 45%, cao hơn mức trung bình của cả nước, cho thấy sự phát triển nhanh chóng và đồng bộ của tỉnh. Sự phát triển này không chỉ thúc đẩy kinh tế – xã hội trên địa bàn mà còn tạo ra những chuyển biến tích cực trong đời sống người dân, với thu nhập bình quân đầu người ngày càng tăng.
Về cơ sở hạ tầng, Đồng Nai đã chú trọng đầu tư và xây dựng cơ bản, từ các công trình trọng yếu như sân bay quốc tế Long Thành cho đến các tuyến đường kết nối quan trọng như Vành đai 3, Vành đai 4, và các cao tốc lớn. Những dự án này không chỉ giúp tăng cường kết nối giữa Đồng Nai và các tỉnh lân cận mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động vận chuyển hàng hóa, từ đó thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. Đồng thời, tỉnh cũng đầu tư vào việc nâng cấp các dịch vụ công cộng như bệnh viện, trường học, công viên, trung tâm thương mại và các cơ sở vui chơi giải trí, nhằm cải thiện chất lượng sống của người dân.
Đặc biệt, thị trường bất động sản tại Đồng Nai đã có sự phát triển mạnh mẽ với sự tham gia của nhiều nhà đầu tư lớn như Novaland, Sungroup, Ecopark. Sự gia tăng về số lượng và chất lượng các dự án nhà ở, căn hộ chung cư đã mở ra nhiều cơ hội cho người dân sở hữu nhà ở, đồng thời góp phần thay đổi không gian, kiến trúc và cảnh quan đô thị.
Trong lĩnh vực công nghiệp, Đồng Nai tiếp tục khẳng định vị thế là một trong những trung tâm công nghiệp lớn của cả nước với 31 khu công nghiệp đang hoạt động. Dự kiến đến năm 2030, tỉnh sẽ mở rộng lên 48 khu công nghiệp, thu hút thêm nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước. Sự phát triển này không chỉ tạo ra nhiều cơ hội việc làm mà còn đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế và quá trình đô thị hóa của tỉnh.
Liệu đô thị Đồng Nai đã phát triển xứng tầm với tiềm năng vốn có?
Mặc dù đã có những bước tiến trong quá trình đô thị hóa, nhưng câu hỏi đặt ra là đô thị Đồng Nai đã phát triển xứng tầm với tiềm năng vốn có hay chưa? Hiện tại, Đồng Nai mới chỉ có hai thành phố là Biên Hòa và Long Khánh, còn lại là các đô thị nhỏ lẻ.
Trong khi đó, các tỉnh lân cận như Bình Dương đã phát triển mạnh mẽ với năm thành phố trong vòng năm năm qua. Bình Phước, dù có dân số chỉ bằng một nửa so với Đồng Nai, nhưng đã có một thành phố và hai thị xã, đang trong quá trình nâng cấp. Bà Rịa-Vũng Tàu cũng không kém cạnh với hai thành phố và một thị xã, cùng với sự phát triển đô thị đang diễn ra mạnh mẽ.
Nhìn vào số lượng thành phố và thị xã của các tỉnh trong vùng, rõ ràng là Đồng Nai đang chậm chân trong cuộc đua phát triển đô thị. Điều này cho thấy nhu cầu phát triển thêm các đô thị lớn hơn, xứng tầm với tiềm năng kinh tế và dân số của tỉnh là rất cấp thiết. Việc phát triển đủ và hoàn thành các tiêu chí đô thị không chỉ giúp các khu vực này được công nhận là thành phố hoặc thị xã, mà còn tạo điều kiện thuận lợi để thu hút nguồn lực, thiết kế các chính sách phát triển, và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
Tuy nhiên, mặc dù tốc độ đô thị hóa của Đồng Nai khá nhanh, nhiều tiêu chí quan trọng vẫn chưa được đáp ứng. Ví dụ, thành phố Biên Hòa dù đã được công nhận là đô thị loại I, nhưng vẫn đang đối mặt với nhiều vấn đề tồn tại. Các vấn đề như xây dựng không tuân thủ quy hoạch, lấn chiếm kênh rạch, vỉa hè bị chiếm dụng, tình trạng rác thải, ngập nước, ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông, thiếu bãi đậu xe, cây xanh và các tiện ích công cộng còn hạn chế. Hệ thống dây điện và cáp viễn thông còn thiếu an toàn, gây mất mỹ quan đô thị.
Để đáp ứng các tiêu chí về hạ tầng kinh tế, xã hội và kiến trúc cảnh quan, Đồng Nai cần phải đẩy nhanh tiến độ phủ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu, và chương trình phát triển đô thị. Đối với các đô thị vùng nông thôn, việc lập quy hoạch chung thị trấn và quy hoạch chi tiết là bước đi cần thiết để thu hút nhà đầu tư, triển khai các dự án và nâng cấp đô thị. Chỉ khi đó, đô thị Đồng Nai mới có thể phát triển xứng tầm với tiềm năng vốn có và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.
Những hạn chế cần khắc phục và giải pháp phát triển
Mặc dù việc phát triển đô thị Đồng Nai đã đạt được một số thành tựu, nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế cần khắc phục để đô thị tỉnh này có thể phát triển bền vững và xứng tầm với tiềm năng. Hiện nay, Đồng Nai có 11 đô thị, trong đó chỉ có một đô thị loại I, một đô thị loại III, hai đô thị loại IV và bảy đô thị loại V. Tỷ lệ đô thị hóa đạt 45,16%, tuy nhiên, quá trình này đã kéo theo nhiều vấn đề về cơ sở hạ tầng, kiến trúc, và cảnh quan đô thị.
Một trong những hạn chế lớn nhất là việc nhiều đô thị trong tỉnh chưa đạt được các tiêu chí phân loại đô thị theo quy định. Điều này xuất phát từ việc công tác chuẩn bị điều kiện pháp lý, như quy hoạch đô thị, còn nhiều hạn chế và thiếu sự đồng bộ giữa các cấp độ quy hoạch. Quá trình lập quy hoạch thường kéo dài, dẫn đến việc chậm trễ trong thực hiện các dự án phát triển đô thị. Bên cạnh đó, nhận thức về đô thị hóa và phát triển đô thị bền vững của nhiều người còn chưa đầy đủ, dẫn đến những quyết định không phù hợp và thiếu nhất quán.
Lực lượng nhân sự trong công tác quy hoạch và phát triển đô thị cũng đang thiếu hụt, với số lượng kiến trúc sư quy hoạch và kỹ sư đô thị còn ít, không đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng cao. Thêm vào đó, một số dự án đầu tư không bảo đảm đúng tiến độ, bỏ lỡ cơ hội thu hút đầu tư và phát triển đô thị.
Để khắc phục những hạn chế này và thúc đẩy phát triển đô thị, Đồng Nai cần triển khai ngay các giải pháp chiến lược. Trước hết, cần đẩy nhanh tiến độ lập và phê duyệt các đồ án quy hoạch quan trọng, đặc biệt là những đô thị thuộc thẩm quyền phê duyệt của Thủ tướng như Biên Hòa, Nhơn Trạch, Long Thành, và Trảng Bom. Đồng thời, cần tổ chức thi tuyển quốc tế về ý tưởng quy hoạch đô thị Long Thành và khu Trung tâm hành chính-chính trị mới của tỉnh tại Khu công nghiệp Biên Hòa 1, cũng như quy hoạch không gian dọc theo tuyến sông Đồng Nai.
Việc lập quy hoạch cần chú trọng đến việc chuẩn bị quỹ đất tái định cư và các công trình công cộng, đồng thời lưu ý đến quy hoạch không gian ngầm theo xu hướng hiện đại. Đồng Nai cũng cần đẩy mạnh công tác chỉnh trang đô thị, như đã được Ủy ban nhân dân tỉnh cụ thể hóa tại Chỉ thị 23/CT-UBND ngày 29-12-2023. Mục tiêu là đến năm 2025, mỗi địa phương và đô thị phải đạt được những sản phẩm cụ thể, với các tiêu chí như tạo lập cảnh quan đô thị văn minh, hình thành các tuyến đường xanh đẹp với hạ tầng đồng bộ, tăng cường cây xanh, công viên, bãi đậu xe, và tổ chức quản lý chặt chẽ việc buôn bán hàng rong.
Để đạt được mục tiêu này, Đồng Nai cần thực hiện các giải pháp cụ thể như chỉnh trang đô thị với tiêu chí “5 không, 5 có”. Đô thị phải có biểu trưng, không gian xanh, bãi đậu xe, nhà vệ sinh công cộng và đường phố thoáng đẹp. Đồng thời, phải loại bỏ các vấn đề như dây nhợ lộn xộn, rác thải bừa bãi, người ăn xin, hàng rong buôn bán nhếch nhác và tình trạng đào xới đường xá thiếu trật tự.
Cuối cùng, Đồng Nai cần hoàn thành chuyển đổi số hóa dữ liệu quy hoạch và hạ tầng thông tin đô thị. Việc hoàn thiện Dự án Hệ thống cơ sở dữ liệu đô thị liên thông trên nền GIS sẽ phục vụ cho việc phát triển đô thị thông minh, đồng thời tăng cường khả năng công bố quy hoạch đô thị trên nền GIS, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và phát triển đô thị trong tương lai.
Nỗ lực của Đồng Nai trong việc hiện thực hóa đô thị sân bay
Đồng Nai, với những lợi thế đặc biệt mà ít địa phương trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam có được, đang đứng trước cơ hội phát triển đô thị sân bay đầy tiềm năng. Sở hữu hệ thống hạ tầng giao thông cấp quốc gia, nhiều khu công nghiệp lớn, quỹ đất dồi dào, cùng với hệ thống cảng biển nước sâu và đặc biệt là Sân bay quốc tế Long Thành, Đồng Nai có cơ sở vững chắc để bứt phá và tạo nên một thành phố sân bay hiện đại, xứng tầm.
Tuy nhiên, để biến tiềm năng này thành hiện thực, Đồng Nai cần có những hành động quyết liệt và kịp thời, bắt đầu từ việc quy hoạch đô thị. Một đồ án quy hoạch đô thị sân bay bài bản và khoa học sẽ không chỉ giúp quản lý không gian đô thị hiệu quả mà còn tạo ra sức hút lớn đối với các nhà đầu tư, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, tạo ra nhiều việc làm và cơ hội cho cư dân địa phương.
Nhận thấy tầm quan trọng của việc này, Sở Xây dựng Đồng Nai đã tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh về việc tổ chức thi tuyển quốc tế để tìm kiếm ý tưởng quy hoạch chung cho đô thị sân bay Long Thành và các khu vực lân cận. Cuộc thi này không chỉ là cơ hội để Đồng Nai tiếp cận với những ý tưởng quy hoạch đô thị tiên tiến từ các chuyên gia quốc tế mà còn thể hiện sự quan tâm và kỳ vọng lớn lao của chính quyền và người dân địa phương đối với sự phát triển của đô thị sân bay.
Lời kết
Việc phát triển đô thị Đồng Nai xứng tầm với tiềm năng không chỉ là một mục tiêu mà còn là trách nhiệm đối với tương lai của tỉnh. Trong bối cảnh sân bay quốc tế Long Thành và các dự án hạ tầng trọng điểm đang mở ra những cơ hội mới, Đồng Nai cần nỗ lực hơn nữa trong việc hoàn thiện quy hoạch, nâng cấp hạ tầng, và khắc phục những hạn chế hiện tại. Với những bước đi đúng đắn, Đồng Nai không chỉ sẽ trở thành một đô thị phát triển bền vững mà còn là điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư, góp phần vào sự thịnh vượng chung của cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
